Ακρόπολη
Όπως άλλες σύγχρονες ελληνιστικές πόλεις, η Θεσσαλονίκη περιτειχίστηκε αμέσως μετά την ίδρυσή της από τον βασιλιά Κάσσανδρο το 315 π.Χ. με στόχο τη δημιουργία ενός νέου αστικού κέντρου με ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία που θα βρισκόταν σε επικοινωνία με τις περιοχές της βαλκανικής, μέσω οδικών και ποτάμιων αρτηριών αλλά και με τον γεωγραφικό χώρο του Αιγαίου και της Μεσογείου, μέσω θαλάσσης. Τα τείχη στους αιώνες που ακολούθησαν επισκευάστηκαν, συμπληρώθηκαν, επεκτάθηκαν, τμήματά τους καταστράφηκαν και ξαναχτίστηκαν με πρωτοβουλία διαφόρων ρωμαίων και βυζαντινών αυτοκρατόρων. Στο ψηλότερο τμήμα της Θεσσαλονίκης, βορειοανατολικά κατά την οχύρωση της πόλης τον 5ο μ.Χ. αιώνα κτίζεται η Ακρόπολη, δεύτερη βαθμίδα οχυρού χώρου τριγωνικού σχήματος, στον οποίο θα κατέφευγε ο πληθυσμός σε περίπτωση κατάληψης της πόλης από επιδρομείς. Ο περίβολος της Ακρόπολης έχει διαστάσεις περίπου 500 Χ 800 μ. και περικλείει ένα μικρότερο σε έκταση τείχος, ισχυρά οχυρωμένο με πύργους (Επταπύργιο) που αποτελούσε έσχατο καταφύγιο σε περίπτωση άλωσης της Ακρόπολης. Η Ακρόπολη αποτελούσε στην πραγματικότητα μια μικρή πόλη στη οποία ζούσε ένας αριθμός κατοίκων αλλά και η φρουρά που την προάσπιζε.
Κατά τον 7ο αιώνα, τα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας μεταβάλλονται και ταυτόχρονα σημειώνονται καθοριστικές μεταβολές και αναδιοργάνωση των θεσμών με σκοπό την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και τη διασφάλιση των χερσαίων και θαλάσσιων συγκοινωνιών. Αργότερα, τον 10ο αιώνα η πόλη πολιορκείται και καταλαμβάνεται από τους Σαρακηνούς.
Acropolis
Like other modern Hellenistic cities, Thessaloniki was walled up immediately after its foundation by King Cassander in 315 BC with the aim of creating a new urban centre, of particular geopolitical importance, that could communicate with the Balkan regions through land and river routes, as well as with the geographical area of the Aegean and the Mediterranean, through the sea. In the centuries that followed, the walls were repaired, supplemented, extended, parts of them were destroyed and rebuilt under the initiative of various Roman and Byzantine emperors. The Acropolis, a triangular shaped second level of fortified space was built in the highest part of Thessaloniki, northeast of the city’s fortification, so that the population would have recourse in the event of the city being occupied by raiders. The Acropolis courtyard has dimensions of about 500 x 800m and includes a smaller wall, strongly fortified with seven towers (Eptapyrgio), which was a last resort in case of the fall of the Acropolis. The Acropolis was in fact a small city where a number of inhabitants and the guard that protected it lived.
During the 7th century, the borders of the Byzantine Empire changed and at the same time there were decisive changes and a reorganization of institutions in order to protect its territorial integrity and ensure land and sea transport. Later, in the 10th century, the city was besieged and occupied by the Saracens.
Ακρόπολη
Για το φρουρικό συγκρότημα της Ακροπόλεως και το σημαντικό ρόλο που κλήθηκε να επιτελέσει στην άμυνα της πόλης υπάρχουν πολλές μαρτυρίες και ιστορικές μελέτες που επικεντρώνονται κυρίως στην περιγραφή των πολιορκιών, των καταλήψεων και των θρησκευτικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων. Στον χώρο σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς υπήρχαν μαρμάρινες στήλες «άτινα λέγονται λείψανα ναού του Ηρακλέους», όπως επίσης και λείψανα θριαμβευτικής αψίδος προς τιμήν του Αντωνίου και της Φαύστας.
Στα μέσα του 14ου αιώνα σύμφωνα με τον Ιωάννη Στ’ Καντακουζηνό, φαίνεται πως υπήρχε οικισμός μέσα στην Ακρόπολη. Στο εσωτερικό φαίνεται ότι περιέκλειε σημαντικά έργα υποδομής όπως τμήματα μεγάλου υδρευτικού έργου, κιστέρνες και αγωγούς τροφοδοσίας νερού από το όρος Χορτιάτη. Πρόσφατες ανασκαφές πιστοποιούν την ύπαρξη ναών και μοναστηριών κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. Μετά την πρώτη κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους (1387-1403), υπάρχουν μαρτυρίες ότι καταστρέφεται ο ναός του Σωτήρος Χριστού της Ακρόπολης. Στα 1345 έλαβε χώρα στο χώρο της Ακρόπολης η μεγαλύτερη «σφαγή», όταν επαναστατημένη μάζα ζηλωτών, αφού την κατέλαβαν, γκρέμισαν από τα τείχη και κομμάτιασαν κυριολεκτικά τους έγκλειστους αριστοκράτες και τον αρχηγό τους Ι. Απόκαυκο και «του μεν συνετρίβετο κεφαλή, του δε εγκέφαλος εξεχείτο. Και του μεν απέκοπτον σκέλη, του δε ράχιν εξείλκον, του δε τα σπλάχνα ταις χερσίν εξεφόρουν. Σώματα δε ενέπιπτον σώμασι, εγκέφαλος δε και αίμα και κόνις και σπλάχνα και λίθοι και σάρκα και νεύροι και ξύλα και μέλη σωμάτων εις ταύτον συνενήνεκτο».
Με τη δεύτερη και οριστική κατάληψη της Θεσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430, η Ακρόπολη δέχτηκε εποίκους και μετατράπηκε σε τουρκική συνοικία και έδρα της τουρκικής διοίκησης. Ο χώρος της Ακρόπολης ονομάστηκε Kala-i Bala που σημαίνει «επάνω κάστρο» αλλά έμεινε γνωστή και ως Küçük Selanik (Κιουτσούκ Σαλονίκ/Μικρή Σαλονίκη). Τον 17ο αιώνα, η περιοχή ήταν αραιοκατοικημένη ενώ αναφέρονται δύο συνοικίες, η Cami Atik και η Divan. Στις αρχές του 20ου αιώνα είχαν καταγραφεί 177 οικίες, τρία καταστήματα, ένα καφενείο και 76 οικόπεδα.
Acropolis
There are many testimonies and historical studies about the fortification complex of the Acropolis and the important role it played in the defence of the city, mainly focusing on the description of the sieges, the occupations and the religious and political conflicts. According to some historians, there were marble columns in the area ‘which are called the remains of the temple of Hercules’, as well as the remains of a triumphal arch in honour of Antony and Fausta.
In the mid-14th century, according to John VI Kantakouzenos, there seems to have been a settlement inside the Acropolis. The interior seems to have enclosed important infrastructure works such as parts of a large waterworks, cisterns and water supply pipelines from Mount Hortiatis. Recent excavations attest to the existence of temples and monasteries during the early Byzantine period. After the first occupation of Thessaloniki by the Turks (1387-1403), there is evidence that the church of Christ the Saviour at the Acropolis was destroyed. In 1345, the largest ‘massacre’ took place in the Acropolis, when a rebellious mass of zealots, after capturing the Acropolis, tore down the walls and literally cut to pieces the imprisoned aristocrats and their leader I. Apokaukos, and ‘the head of the one was crushed and the brain of the other was blown up. And the limbs of the one were cut off, and the spine of the other was cut off, and the entrails of the other were spilled. And the bodies fell on top of other bodies, and the brain, the blood, the entrails, the stones, the flesh, the nerves, the wood, and parts of the bodies, were lying together.
With the second and definitive conquest of Thessaloniki by the Ottomans in 1430, the Acropolis was resided by settlers and became a Turkish quarter and the seat of the Turkish administration. The site of the Acropolis was named Kala-i Bala meaning “upper castle” but it was also known as Küçük Selanik (Little Salonik). In the 17th century, the area was sparsely populated and two districts are mentioned, Cami Atik and Divan. At the beginning of the 20th century, 177 houses, three shops, one coffee shop and 76 plots of land were recorded.
Ακρόπολη
Επταπύργιο
Στο βορειότερο άκρο της Ακρόπολης στο ψηλότερο σημείο, υπάρχει το ισχυρότερο από τα τέσσερα μεγάλα φρούρια της πόλης, το Επταπύργιο, ονομασία που πιθανόν προέρχεται από παρόμοιο κτίσμα των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Το Επταπύργιο ή Γεντί Κουλέ ή Γιαντί Κουλέ (επταπύργιο στα τουρκικά), ή Γεντί Κουλέ Κερεμούζο (εβραϊκή), ή Γεντί Κουλέ καλεσί (επταπύργιο φρούριο), ή επτά ογλάδες, ή αλλιώς Ιτς Καλέ (Εσωτερικό φρούριο) είχε τον έλεγχο όχι μόνο των γύρω υψωμάτων, αλλά και όλης της πόλης. Το φρούριο είναι ένας οχυρός περίβολος με ορθογωνικούς τριώροφους πύργους που εναλλάσσονται με τριγωνικούς, σ’ έναν από τους οποίους, στο ισόγειο, δημιουργείται μια μικρή δεξαμενή νερού. Ο περίβολος του διέθετε εκτός από ψηλούς και ισχυρούς πύργους, διάφορες πύλες και παραπύλια που συνέδεαν τον χώρο με την πόλη και τα περίχωρα και χρησίμευαν για την είσοδο ενισχύσεων ή για ενδεχόμενη διαφυγή σε περίπτωση επιδρομής ή άλωσης της πόλης. Δεν έχει χρονολογηθεί στο σύνολό του, αλλά παρουσιάζει ένα σύμπλεγμα διαφορετικών κατασκευαστικών φάσεων από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο έως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Αποτελεί ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μνημεία μεσαιωνικής οχυρωτικής στον ελληνικό χώρο.
Αποτελείται από δύο ενότητες: το βυζαντινό φρούριο που συνθέτουν δέκα πύργοι μετά μεταξύ τους μεσοπύργια διαστήματα και τον περίδρομο, καθώς και νεότερα κτίσματα των φυλακών που έχουν κτιστεί εντός και εκτός του φρουρίου. Το σύνολο των ερευνητών το θεωρεί έργο βυζαντινό καθώς η τεχνική τοιχοδομίας του καθώς και το πλίνθινο (κεραμιδένιο) γράμμα Π που έχει σε έναν από τους πύργους του δηλώνουν πώς το έργο είναι της εποχής των Παλαιολόγων.
Acropolis
Eptapyrgio
At the northernmost end of the Acropolis at the highest point, there is the strongest of the four great fortresses of the city, the Eptapyrgio, a name derived from a similar building on the walls of Constantinople. The Heptapyrgion, or Yedi Kule or Yadi Kule (seven-tower in Turkish), or Yedi Kule Keremuzo (Hebrew), or Yedi Kule Kalesi (seven-tower fortress), or Seven Oglae, or Ic Kale (Inner Fortress), had control not only of the surrounding hills, but also of the entire city. The fortress is a fortified enclosure with rectangular three-storey towers alternating with triangular ones, in one of which, on the ground floor, a small water reservoir is created. The enclosure had, in addition to tall and strong towers, various gates and parapillars that connected the area with the city and its surroundings. They were also used for the entrance of reinforcements or for possible escape in case of a raid or capture of the city.
It consists of two sections: the Byzantine fortress, consisting of ten towers with inter-tower intervals between them and the perimeter, as well as newer prison buildings built inside and outside the fortress. All researchers consider it to be a Byzantine work, as the technique of its masonry and the brick (tile) letter P (Π, greek alphabet) on one of its towers indicate that the work is of the Palaeologan period.
Ακρόπολη
Από τους πύργους του φρουρίου, ο μεσαίος της εισόδου είναι τελευταία προσθήκη των Οθωμανών και ονομάζεται πύργος του Γεντί Κουλέ, δίνοντας το όνομά του σε όλο το φρουριακό συγκρότημα. Χτίστηκε αμέσως μετά την άλωση της πόλης (1430) από τον πρώτο διοικητή της Θεσσαλονίκης Τσαούς μπέη. Σώζεται ως σήμερα η μαρμάρινη επιγραφή που αναφέρει ότι: «Κατέκτησε και κατέλαβε την Ακρόπολη αυτή, με τη βοήθεια του Θεού ο Σουλτάνος Μουράτ, γιός του Σουλτάνου Μεχμέτ, που ο Θεός δεν παύει να κάμει τη σημαία του νικηφόρο από τα χέρια των Φράγκων και των απίστων και εφόνευσε και αιχμαλώτισε μερικά από τα παιδιά τους και τα αγαθά τους. Έναν περίπου μήνα μετά την κατάκτηση του κατασκευάσθηκε και ιδρύθηκε αυτός ο πύργος από το βασιλιά των Εμίριδων και των μεγάλων Τσαούς Μπέη κατά το μήκος του Ramazan του έτους 834 (1431)».
Την είσοδο κοσμούν μαρμάρινα θωράκια, κεραμοπλαστικά κοσμήματα, κομμάτια από μαρμάρινους κίονες καθώς και ανάγλυφο λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Μέσα στο Επταπύργιο υπήρχε σύμφωνα με τον Ελβίγια Τσελεμπή, Τούρκο περιηγητή μικρό λουτρό το οποίο ονομάζει Kucuk Hamam (μικρό λουτρό). Το φρούριο του Γεντί Κουλέ χρησιμοποιήθηκε ως έδρα στρατιωτικής διοίκησης ενώ από τις αρχές του 19ου αιώνα ως και το 1989 ως φυλακή. Είναι ανοιχτό στους επισκέπτες από Δευτέρα-Κυριακή 8:30-15:30.
[Ενδεικτικές πηγές: Επταπύργιο: Η Ακρόπολη της Θεσσαλονίκης (2001), Κατάλογος έκθεσης, 9η Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΚΑΠΟΝ, Γ. Γούναρη (1976), Τα τείχη της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη: Ι.Μ.Χ.Α., Γ. Βελένη, (1988) Τα τείχη της Θεσσαλονίκης: Από τον Κάσσανδρο ως τον Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, Ν. Πούλου (2012), ‘Τείχη’ στο Αποτυπώματα: Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη σε φωτογραφίες και σχέδια της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (1888-1910), Λ. Ασπιώτη (2003), Τα κάστρα της Θεσσαλονίκης, 3η, Θεσσαλονίκη: Αφοι Κυριακίδη, Κ. Νίγδελη (2016), Δήμος Νεάπολης-Συκεών «Ο μεγάλος Καλλικρατικός Δήμος»]
Δείτε το video από drone που δημιούργησε και ανέβασε στο κανάλι του στο youtube ο George Sal:
Acropolis
Of the towers of the fortress, the middle one at the entrance is the last addition of the Ottomans and is called the tower of Yedi Koule, giving its name to the whole fortress complex. It was built immediately after the fall of the city (1430) by the first governor of Thessaloniki, Chaouss Bey. The marble inscription states that: “with the help of God, Sultan Murat, son of Sultan Mehmet, who God never ceases to make his flag victorious from the hands of the Franks and infidels, conquered and occupied this Acropolis and captured some of their children and their goods. About a month after the conquest this tower was constructed and founded by the king of the Emirs Chaouss Bey during the Ramazan of the year 834 (1431)”.
The entrance is adorned with marble vaults, ceramic jewellery, pieces of marble columns and a lion of St Mark in relief. According to Elvija Tselebi, a Turkish traveller, there was a small bath inside the Eptapyrgion which he calls Kucuk Hamam (small bath). The fortress of Yedi Koule was used as military headquarters and from the beginning of the 19th century until 1989 as a prison. It is open to visitors from Monday-Sunday 8:30-15:30.
[Indicative sources: Eptapyrgio: The Acropolis of Thessaloniki (2001), Exhibition catalogue, 9th Ephorate of Antiquities of Thessaloniki, Thessaloniki: KAPON Publications, Thessaloniki, Greece, G. Gounari (1976), The Walls of Thessaloniki, Thessaloniki: ΙΜΧΑ, G. Velenis (1988), The Walls of Thessaloniki: From Kassandros to Heraklios, Thessaloniki: University Studio Press, N. Poulou (2012), ‘The Walls’ in Impressions: The Byzantine Thessaloniki in photographs and drawings of the British School of Athens (1888-1910), L. Aspiotis (2003), The castles of Thessaloniki, 3rd edition, Thessaloniki: Kyriakidis Bros, K. Nigdeli (2016), Municipality of Neapolis-Sykeon “The great Kallikratian Municipality“]
Watch the drone video created and uploaded by George Sal on his YouTube: channel: