Νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος και πρώην Φθισιατρείο σε πρώτο πλάνο (Ψηφιακή συλλογή φωτογραφιών Ε. Γιαβάνογλου) /
Hospital St. Dimitrios and Former Sanatorium (Digital photo collection of E. Giavanoglou)

Νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος και πρώην Φθισιατρείο

To 1902-1903, στο χώρο μεταξύ του αγιάσματος του Αποστόλου Παύλου και του νεκροταφείου της Ευαγγελίστριας και με πρωτοβουλία του δημάρχου Χουλουσή Μπέη, άρχισε να κτίζεται με τη συνδρομή της ελληνικής κοινότητας ένα νέο νοσοκομείο, το Ηamidiye, αργότερα Balediye. Τα εγκαίνια του νοσοκομείου έγιναν το 1904. Μαζί με το Νοσοκομείο «Χιρς»  αποτελούσαν στην αρχή του αιώνα τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της πόλης. Μετά το 1912 ονομάστηκε Δημοτικό Νοσοκομείο και σήμερα ονομάζεται «Αγ. Δημήτριος».
Με την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε τη μικρασιατική καταστροφή και την προσέλευση μεγάλου αριθμού προσφύγων στη Θεσσαλονίκη μετά το 1923, οι τελευταίοι τοποθετήθηκαν από τις ελληνικές αρχές στις περιοχές εκτός των τειχών της πόλης σε μικρούς συνοικισμούς. Το υπ’αριθμόν 18/18.01.34 Προεδρικό Διάταγμα προχώρησε σε σημαντικές ανακατατάξεις των δήμων και αποτέλεσε τη βάση για τον καθορισμό και τη δημιουργία νέων κοινοτήτων. Ο μεγάλος αριθμός προσφύγων και η ανάγκη στέγασης και περίθαλψής τους δημιούργησε πλήθος προβλημάτων στον γηγενή πληθυσμό. Όπως ήταν φυσικό, οι πρόσφυγες αντιμετώπιζαν εκτός των άλλων και ένα φάσμα ασθενειών, συνέπεια των δύσκολων συνθηκών διαβίωσής τους αλλά και της έλλειψης υποδομών υγιεινής.

Hospital St. Dimitrios and Former Sanatorium

In 1902-1903, on the initiative of the mayor Houlousis Bey, in the area between the sanctuary of Apostle Paul and the cemetery of Evangelistria, a new hospital, Hamidiye, later Balediye, began to be constructed with the assistance of the Greek community. The construction began in 1902-1903 and the hospital was inaugurated in 1904. Together with the Hirsch Hospital, they were the largest hospitals in the city at the turn of the century. After 1912 it was named the Municipal Hospital and today it is called “St. Demetrius”. With the population exchange that followed the Asia Minor catastrophe and the arrival of a large number of refugees in Thessaloniki after 1923, the latter were placed by the Greek authorities in the areas outside the city walls in small settlements. Presidential Decree No. 18/18.01.34 proceeded to significant rearrangements of the municipalities and formed the basis for the development and determination of new communities. The large number of refugees and the need to establishment and health care created numerous problems for the indigenous population. Naturally, the refugees were faced with a range of diseases as a consequence of their hard living conditions and the lack of sanitary infrastructure.

Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Ψηφιακή συλλογή φωτογραφιών Ε. Γιαβάνογλου / Digital photo collection of E. Giavanoglou
Ψηφιακή συλλογή φωτογραφιών Ε. Γιαβάνογλου / Digital photo collection of E. Giavanoglou
Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis

Νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος και πρώην Φθισιατρείο

Στην κοινότητα Αγίου Παύλου, πίσω από το περίβολο του Δημοτικού Νοσοκομείου, δημιουργήθηκε Φθισιατρείο, δηλαδή ειδική μονάδα όπου περιθάλπτονταν ασθενείς με φυματίωση, ασθένεια γνωστή και ως χτικιό. Η φυματίωση είναι λοιμώδης νόσος που προσβάλει συνήθως τους πνεύμονες και σε αυτή οφείλονταν υψηλό ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των προσφύγων. Σε Υπόμνημα των κατοίκων της κοινότητας Αγ. Παύλου προς τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας (με ημερομηνία 7/4.6.1937), οι κάτοικοι ζητούν επίμονα την απομάκρυνση του Φθισιατρείου από την περιοχή ως «εστία θανάτου» «της επαράτου ταύτης νόσου της φυματιώσεως, ήτις κατέστη μάστιξ των πτωχών στρωμάτων της κοινωνίας, [……..] και μάλιστα προ των οικιών των πτωχών βιοπαλαιστών, οίτινες στερούμενοι και αυτού του άρτου, δεν είναι σε θέσιν βεβαίως να ανταποκριθώσιν εις τα κολοσιαίσας δαπάνας μιας ταύτης νόσου». Οι κάτοικοι της περιοχής ζητούν επίμονα την απομάκρυνση του Φθισιατρείου ως ζήτημα κοινωνικής πρόνοιας, σεβασμού προς την υγεία των κατοίκων και κυρίως των παιδιών, ως πιο ευαίσθητης ομάδας που κινδύνευε άμεσα από την έκθεση στο μικρόβιο της φυματίωσης και θα μπορούσαν γρήγορα να οδηγηθούν εξαιτίας αυτού «εις το εις ολίγων μέτρων απόστασιν κείμενον νεκροταφείον» της Ευαγγελίστριας.

[Πηγή: Κ. Νίγδελη (2016), Δήμος Νεάπολης-Συκεών «Ο μεγάλος Καλλικρατικός Δήμος»]

Hospital St. Dimitrios and Former Sanatorium

In the community of Agios Pavlos, behind the precinct of the Municipal Hospital, a special unit (Phthisiatrion) was created to treat patients with tuberculosis, a disease known as consumption. Tuberculosis is an infectious disease that usually affects the lungs and had a high mortality rate in those years. In a Memorandum from the residents of the community of Ag. Pavlos to the General Governor of Macedonia (dated 7/4.6. 1937), they persistently demand the removal of the Phthisiatrion from the area as a “source of death  of this burdensome disease of tuberculosis, which has become a scourge of the poorer strata of society, [……..] mainly the houses of the poor breadwinners, who, being deprived of bread, are certainly unable to meet the colossal costs of the disease”. The residents of the area are insisting on the removal of the Flithsiatrion as a matter of social welfare, in respect for the health of the residents, especially the children, as the most vulnerable group who were directly at risk from exposure to the tuberculosis germ and who could quickly be led because of it ‘to the cemetery of Evangelistria, which is only a few metres away’.

[SOURCE: K. Nigdeli (2016), Municipality of Neapoli-Sykies “The great Kallikratian Municipality“]

Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Κέντρο Ιστορίας Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Aρχείο Κ. Νίγδελη / History Centre of the Municipality of Neapoli-Sykies, Archive of K. Nigdelis
Από: Εγκαταστάσεις υγείας στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα – Mια σύντομη χαρτογραφική προσέγγιση. Π. Σαββαΐδης, Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωματικής, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Από: Εγκαταστάσεις υγείας στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα – Mια σύντομη χαρτογραφική προσέγγιση. Π. Σαββαΐδης, Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωματικής, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης