Καταφύγια
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, εκτός από τις ελλείψεις σε βασικά αγαθά, τον καθημερινό φόβο και την αγωνία για την πορεία των ανθρώπων τους στο μέτωπο, είχαν να αντιμετωπίσουν και ένα πρωτόγνωρο πολεμικό μέσο, τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Αυτοί, έχοντας στόχο τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, προξένησαν μια σειρά σημαντικών υλικών καταστροφών αλλά και ανθρώπινα θύματα μεταξύ των αμάχων. Παρότι η Θεσσαλονίκη είχε δεχτεί βομβαρδισμούς από τα ιπτάμενα αερόπλοια Zeppelin κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι βομβαρδισμοί από σμήνη αεροπλάνων ήταν κάτι για το οποίο τα αστικά κέντρα και οι πληθυσμοί τους δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένοι. Υπήρχαν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι συνέπειες των βομβαρδισμών ήταν πολύ σημαντικές με θύματα όλων των ηλικιών. Σύμφωνα με τον Χεκίμογλου από την έναρξη του πολέμου μέχρι και τη μεγάλη επιδρομή της 9/2/1941, είχαν σκοτωθεί 232 άτομα και είχαν τραυματιστεί 871, το ένα έβδομο αυτών παιδιά. Με μια γενική εκτίμηση, οι περιπτώσεις οικογενειών που υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τους ιταλικούς βομβαρδισμούς με την έναρξη του πολέμου ανέρχονταν σε 864 και στη συνέχεια αυξήθηκαν σημαντικά με θύματα κυρίως στις περιφερειακές κοινότητες και συνοικισμούς, μεταξύ των οποίων η Νεάπολη.
Shelters
During the Second World War, the residents of Thessaloniki, apart from the shortage of basic goods, the daily fear and anxiety about their relatives at the front, they had to face an unprecedented means of warfare, the aerial bombardments. Their main targets were military installations, but apart from causing a series of terrible material destructions they also resulted in human casualties. Although Thessaloniki had been bombed by Zeppelin airships during the First World War, bombing by swarms of planes was something for which urban centres and their populations were not at all prepared. In some cases the consequences of the bombings were dramatic, with victims of all ages. According to Hekimoglu, from the beginning of the war until the great raid of 9/2/1941, 232 people had been killed and 871 wounded, one seventh of them being children. From a general estimate, the number of families who suffered serious damage due to the Italian bombing at the beginning of the war was 864, a number which was later increased significantly with victims mainly in the peripheral communities and districts, among them the community of Neapolis.
Καταφύγια
Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν και μετά την κατάληψη της πόλης, από τις δυνάμεις κατοχής αλλά και από συμμαχικά αεροπλάνα. Στις 5/12/1943, σε νυχτερινή επιδρομή της RAF (Βρετανική Βασιλική Αεροπορική Δύναμη), από λάθος το οποίο στη συνέχεια αναγνώρισε, αντί για τον προκαθορισμένο στόχο που ήταν ο σιδηροδρομικός σταθμός, χτυπήθηκαν συνοικισμοί των Συκεών και Νεάπολης και ειδικότερα της Βάρνας και της Ξηροκρήνης και μερικώς της Σταυρούπολης. Ο βομβαρδισμός είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 72 ανθρώπων, τον τραυματισμό πολλών άλλων και τη δημιουργία εκατοντάδων αστέγων. Έμεινε στην ιστορία ως ο πιο αιματηρός που δέχτηκε η Θεσσαλονίκη. Ως συνέπειά του, ιδρύθηκε σωματείο πληγέντων με το όνομα «Ένωσις Βομβοπλήκτων Θεσσαλονίκης Προαστείων».
Shelters
The bombing continued after the occupation of the city bοth by the occupation and the Allied forces. On 5/12/1943, during a night raid by the RAF, the settlements of Sykes, Neapolis and especially Varna and Xirokrini and partly Stavroupolis were hit instead of the predetermined target, which was the railway station. It resulting in the death of 72 people, injuring many and leaving hundreds of people homeless. RAF aknowledged its mistake but this bombardment has gone down in history as the bloodiest bombardment that Thessaloniki has suffered. Because of this an association of those affected was founded under the name of “Union of bombing victims of Thessaloniki Suburbs”.
Καταφύγια
Με το ξέσπασμα του πολέμου, όπως σε όλη την πόλη, έτσι και στην περιοχή της Νεάπολης, η κατάσταση στον τομέα της προφύλαξης από αεροπορικούς βομβαρδισμούς ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Με την έναρξη των βομβαρδισμών, το καθεστώς του Μεταξά έλαβε κάποια μέτρα κι έπειτα από εντολή του, άρχισαν με γρήγορους ρυθμούς να κατασκευάζονται καταφύγια ή να προσαρμόζονται ήδη υπάρχοντες χώροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για προφύλαξη. Η προσπάθεια συνεχίστηκε καθ’όλη τη διάρκεια του πολέμου. Κατά τα χρόνια της κατοχής, οι Γερμανοί κατασκεύασαν αντιαεροπορικά καταφύγια για να καλύψουν τις ανάγκες τους στα διάφορα μέρη της πόλης που χρησιμοποιούσαν. Ωστόσο υπήρχαν μεγάλες δυσκολίες και ανεπάρκειες για τη δημιουργία καταφυγίων, με βασικές την έλλειψη σιδήρου, τσιμέντου και τεχνογνωσίας καθώς και η έλλειψη πόρων που είχαν απορροφηθεί στην πολεμική προσπάθεια αλλά και εργατικών χεριών. Κατά συνέπεια, η κατασκευή των καταφυγίων στηρίχτηκε κυρίως στην προσωπική εργασία των κατοίκων.
Shelters
When the war came the residents of Neapolis as much as all the residents of the city were completely unprotected against bombartments.So when bombardments started, Metaxas government was forced to take some measures for the citizens protection. By order, shelters began to be built at a rapid pace or existing places which could be used as such were adapted. This process continued during all years of occupation. During the same period, Germans also built anti-aircraft shelters to meet their needs in the various parts of the city. However, iron and cement deficiency, lack of know how along with the shortage of resources and labourers absorbed in the war effort were some of the main reasons which caused great difficulties and inefficiencies in building shelters. Consequently, the residents undertook the construction of shelters themshelves.
Καταφύγια
Υπήρχαν τρεις βασικοί τύποι καταφυγίων στην περιοχή της Νεάπολης:
- «Οχετός»: κατασκευαζόταν σε βάθος 5-6 μέτρων, ήταν μικρών διαστάσεων και επικαλυπτόταν με στρώμα λιθοδομής από τσιμέντο και επίχωμα δύο μέτρων περίπου.
- «Στοά»: επρόκειτο για στοά που τη συγκρατούσαν ξύλινα πλαίσια ανά 80 εκατοστά
- Ιδιωτικές κατασκευές: επρόκειτο για μια προσπάθεια αυτοπροστασίας του πληθυσμού με την κατασκευή «τρυπών», στις βραχώδεις τοποθεσίες της περιοχής.
Στην βιβλιογραφία καταγράφηκαν τα παρακάτω καταφύγια:
Δημόσια:
- Ρήγα Φεραίου, συνοικισμός Νεάπολης, τύπου στοάς
- Σχολείο Νεάπολης, οδός Βενιζέλου, τύπου στοάς
- Οδός Πεισιδίας, συνοικισμός Νεάπολη, τύπου στοάς
- Οδός Π. Κουντουριώτη, τύπου στοάς
- Δίπλα στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου
- Στη Γέφυρα των Αναστεναγμών
- Στην οδό Αμάσειας
- Στην περιοχή της Τρωάδας
- Στη γωνία μεταξύ των δρόμων Κεσσάνης και Δωδεκανήσου, ιδιοκτησίας Δημητρίου Χατζημαυρουδή. Επρόκειτο περί μιας στοάς με δύο εισόδους και ένα πηγάδι, που μπορούσε να προστατεύσει σχεδόν 15 άτομα.
Υπήρχαν τρεις σειρήνες στην ευρύτερη περιοχή α.στην ταράτσα του 1ου Δημοτικού Σχολείου, β.στην ταβέρνα η «Βάρνα» επί της οδού Παπαναστασίου της κοινότητας Συκεών και γ.στην αρχή της Βενιζέλου.
[ΠΗΓΗ: Κ. Νίγδελη (2016), Δήμος Νεάπολης-Συκεών «Ο μεγάλος Καλλικρατικός Δήμος»]
Shelters
There were three main types of air-raid shelters in the Neapolis area:
- “Drain”: it was constructed at a depth of 5-6 metres, was small in size and was covered with a layer of cement masonry and a backfill of about two metres.
- “Gallery”: this was a gallery held up by wooden frames every 80 cm.
- Private constructions: this was an attempt by the population to protect themselves by building ‘holes’ in the rocky locations of the area.
The following shelters were recorded in the literature:
Public:
Rigas Feraiou, Neapolis settlement, of the lodge type
Neapolis School, Venizelos Street, Neapolis settlement, lodge type
Pisidias Street, Neapolis settlement, lodge type
Kountouriotis street, type of lodge
Next to the church of Ag. George
At the Bridge of Sighs
On Amaseia Street
In the area of Troada
At the corner between Kessani and Dodecanisos streets, property of Dimitrios Hadjimavroudi. It was a lodge with two entrances and a well, which could protect almost 15 people.
There were three sirens in the wider area a.on the roof of the 1st Primary School, b.in the tavern “Varna” on Papanastasiou Street of the community of Sikeon, c.at the beginning of Venizelou. There were anti-aircraft guns at the 1st Primary School, at the tree plantation of the Sykes Community, at the Kokoras place.
[SOURCE: K. Nigdeli (2016), Municipality of Neapoli-Sykies “The great Kallikratian Municipality“]